De geschiedenis leert ons dat de psychiatrie een gewelddadige achtergrond heeft. Een psychiater werd in de 18e eeuw een ‘aliënist’ (van Latijn alienare ‘van rede beroven, gek maken’ of letterlijk ‘tot iemand anders maken, vervreemden’) of gestichtsarts genoemd en had als taak om patiënten te bestuderen, begrijpen, verzorgen en helpen bij het overwinnen van hun ‘geestelijke vervreemding’ of ziekte. Dat ‘helpen’ kwam vaak neer op temmen of straffen. Psychiaters waren de opzichters in krankzinnigengestichten. Deze waren niet veel meer dan gevangenissen waarin gedetineerden, krankzinnigen of andersdenkenden halfnaakt en vaak geketend aan de muur werden opgesloten.

Na 1900 begonnen steeds meer psychiaters na te denken over chemische processen in de hersenen en erfelijkheid. Zo ontstond een puur materialistische stroming die de biologische psychiatrie werd genoemd. Daarin probeerde men alle psychische fenomenen terug te voeren op lichamelijke processen en genetica. In de dertiger jaren kwamen allerlei shocktherapieën in zwang die in De verborgen verschrikkingen van de psychiatrie in detail beschreven worden:

• insulineshocktherapie
• cardiazolshocktherapie
• elektroshocktherapie

Deze waren alle zeer wrede ‘behandelingen’ met soms een fatale afloop.

Vanaf 1935 en met name na de Tweede Wereldoorlog gebruikten biologische psychiaters nog een andere ‘therapie’ die alle andere qua onmenselijkheid en barbaarsheid overtrof: de hersenoperatie (lobotomie) Deze krankzinnige ingreep die bestond uit de lukrake chirurgische doorsnijding van zenuwvezels in de hersenen, kon een patiënt in een kasplantje veranderen. De operatie was soms dodelijk. De lobotomie is een van de grootste schendingen van de rechten van de mens. Als u over een zeer sterke maag beschikt, kunt u hieronder in een reclamefilmpje zien hoe de operatie in zijn werk ging. WAARSCHUWING: De video bevat uiterst schokkende beelden.

De verborgen verschrikkingen van de psychiatrie beschrijft het psychodynamische model, een term waarmee de ideeën van de Oostenrijke neuroloog Sigmund Freud (1856-1939) en zijn volgelingen bedoeld worden. Het gaat om theorieën over hoe menselijk gedrag, gedachten en emoties worden beïnvloed door het onbewuste. Impliciet in de term psychodynamisch is de psyche als een dynamisch concept dat uitgaat van het gelijktijdig optreden van een veelheid van oorzaken en gevolgen.

Rond 1900 was Freud de eerste die een grondslag legde voor psychotherapie. Hij noemde zijn behandeling ‘psychoanalyse’. Geïnspireerd door het werk van Freud, kwamen later vele anderen zoals de psychiaters Carl Gustav Jung en Alfred Adler en psycholoog John Watson met hun eigen versies van psychotherapie. Van 1940 tot 1960 was het psychodynamische model mainstream.

De medicijnfabrikanten hadden de biologische psychiatrie nodig voor het vermarkten van haar producten. Ze sponsorden vanaf 1970 op grote schaal onderzoek naar lichamelijke oorzaken voor psychische problemen en om verschillende redenen zorgde dat ervoor dat het snel met de psychodynamische beweging bergafwaarts ging, terwijl de biologische ideologie de belangrijkste stroming binnen de psychiatrie werd.

De verborgen verschrikkingen van de psychiatrie documenteert dat de aannames van de biologische psychiatrie net zo bewezen zijn als de humorenleer van de Grieks/Romeinse arts Claudius Galenus (ca. 192-200 AD). De vier humoren oftewel lichaamssappen, bloed, slijm, gele gal en zwarte gal, dienden voor goede gezondheid in evenwicht te zijn. Ze zouden ook bepalend voor iemands gemoedstoestand zijn. Het woord ‘humeur’ vindt zijn oorsprong in de humoren en is net als ‘flegmatiek’ (ontleend aan middeleeuws Latijn phlegma ‘lichaamsvocht, slijm, snot’), ‘melancholisch’ (het Griekse melas, melanos betekent ‘zwart’ en khole ‘gal’), in het Nederlands ‘zwartgallig’, en het Engelse woord ‘sanguine’ (‘hoopvol’ of ‘optimistisch’; van het Latijnse sanguis, sanguinis ‘bloed’) nog steeds in omloop. Dat geldt echter niet voor de humorenleer. Die leer hield vele eeuwen stand en werd pas halverwege de 19^e eeuw ontkracht. De biologische ideologie zal ongetwijfeld veel sneller achterhaald zijn. Zoals in De verborgen verschrikkingen van de psychiatrie uitgebreid en hier summier is aangegeven, zijn de eerste tekenen daarvan al zichtbaar.

De geschiedenis toont dat de psychiatrie als vak weinig geleerd heeft van de barbaarsheden en inhumane behandelingen uit het verleden. Er worden nog steeds mensen onder dwang opgenomen en/of behandeld. Ondanks alle gevaren zijn elektroshocks nog steeds niet verboden en worden zelfs gepropageerd. De shocks worden tegenwoordig gemodificeerd (met spierverslappers, pijnstillers en onder narcose) uitgevoerd, maar die modificatie maskeert enkel de marteling die iemand ondergaat. Mensenrechten worden nog steeds overtreden.

De verborgen verschrikkingen van de psychiatrie laat zien dat er gelukkig steeds meer psychiaters zijn die de krankzinnigheid van elektroshocks en psychofarmaca inzien. Het is te hopen dat zij snel de overhand krijgen.